Dlaczego początki próchnicy nie bolą, natomiast zaawansowane ubytki przeszkadzają już w normalnym funkcjonowaniu? Co sprawia, że czasami leczenie u dentysty jest bezbolesne, a innym razem trzeba sięgnąć po znieczulenie? Żeby poznać odpowiedź na te pytania, trzeba przyjrzeć się budowie zęba. Z czego składa się ząb
Budowa zębów anatomiczna: korona, szyjka i korzeń
Pod względem anatomicznym budowa zęba nie jest specjalnie skomplikowana. Każdy ząb składa się bowiem z trzech części:
- korony,
- szyjki i
- korzenia.
Korona zęba
Jak sama nazwa wskazuje, korona stanowi niejako „zwieńczenie” zęba – to ta część, która wystaje z dziąsła.
Szyjka zębowa
Poniżej znajduje się szyjka zębowa, która w prawidłowym stanie jest niewidoczna i znajduje się w dziąśle. Zdarza się jednak, że szyjka zębowa zostaje odsłonięta. Najczęściej jest to skutek:
- przewlekłego stanu zapalnego przyzębia,
- nieusuwanego kamienia nazębnego,
- zbyt mocnego szorowania zębów,
- wad zgryzu,
- nieprawidłowych nawyków dietetycznych.
Korzenie
Z czego składa się ząb poniżej dziąsła? Pod szyjką zębową znajdują się korzenie, które utrzymują ząb w kości szczęki i żuchwy, a dokładnie w zębodole. Jeden ząb może być zakończony jednym korzeniem lub kilkoma (od dwóch do czterech), choć czasami korzeni może być jeszcze więcej – przykładowo zęby mądrości mogą mieć nawet pięć lub sześć korzeni. Im więcej korzeni i im są one dłuższe, tym stabilniejsze osadzenie zęba w zębodole. Z drugiej strony zęby z mocno rozwiniętym systemem korzeniowym sprawiają trudności przy leczeniu – trzeba podać większą ilość znieczulenia, a usuwanie trwa dłużej i wymaga większej siły fizycznej.
Budowa zębów histologiczna: szkliwo, zębina, miazga
Wiadomo już, jak wygląda budowa zębów anatomiczna. Teraz pora przyjrzeć się tkankom, z jakich składa się każdy ząb.
Szkliwo
Niewątpliwie najbardziej znaną częścią jest szkliwo, czyli przezroczysta, najbardziej zewnętrzna struktura zęba. To bardzo twarda tkanka (5 stopień w skali twardości Mohsa), której zadaniem jest zabezpieczenie głębiej położonych warstw. Szkliwo nie zawiera nerwów ani naczyń krwionośnych, dzięki czemu pierwszy etap próchnicy nie powoduje dolegliwości bólowych. Leczenie ubytków w obrębie szkliwa jest szybkie i niebolesne, dlatego nie warto odwlekać wizyty o stomatologa.
Zębina
Jak zbudowany jest ząb pod szkliwem? Kolejną warstwą jest zębina. Ta tkanka nie jest tak twarda jak szkliwo (przypomina kość), przez co jest bardziej podatna na ścieranie i rozwój próchnicy. Ze względu na obecność wypustek komórkowych i włókien nerwowych ubytki sięgające zębiny (a także ich leczenie) mogą sprawiać ból. Co ciekawe, to właśnie od zębiny w dużej mierze zależy odcień zębów. Zębina może mieć bowiem różne kolory: szary, żółty czy nawet lekko brązowy. Im bardziej przezroczyste jest szkliwo, tym odcień zębiny (a więc i zębów) staje się wyraźniejszy.
Miazga
Najgłębszą warstwą zęba jest miazga, czyli bogato unaczyniona i unerwiona struktura, od której odchodzą kanały zębowe. Jeżeli próchnica zaatakuje tkankę miazgi, wówczas pacjent odczuwa silny, pulsujący ból, który nie przechodzi pod wpływem leków czy domowych sposobów. Wizyta u stomatologa jest więc konieczna, przy czym w przypadku zaawansowanego zapalenia miazgi trzeba przygotować się na dłuższe i bardziej skomplikowane leczenie (leczenie endodontyczne).
Budowa zęba u dziecka i dorosłego – na czym polega różnica?
Budowa zębów anatomiczna i histologiczna jest taka sama niezależnie od wieku. Mleczne zęby także składają się z korzenia, szyjki i korony i zbudowane są z takich samych tkanek (szkliwa, zębiny i miazgi). Mimo to można zauważyć pewne różnice.
Przede wszystkim zęby małych dzieci mają cieńsze i mniejsze korzenie, dzięki czemu łatwo wypadają w okresie wyrzynania zębów stałych. Również budowa zębów histologiczna nieco się różni, ponieważ zęby mleczne mają słabsze szkliwo i są gorzej zmineralizowane. W związku z tym zęby małych dzieci są bardziej podatne na próchnicę i uszkodzenia, przez co pierwsza wizyta kontrolna u stomatologa powinna odbyć się już w pierwszym roku życia dziecka.
