pl
  • Porady
03 października - 2024

Czym jest bruksizm i jak go leczyć?

Czym jest bruksizm i jak go leczyć?

Bruksizm to mimowolna nadaktywność mięśni żucia, która wiąże się z bardzo mocnym zaciskaniem zębów. Nieleczony może doprowadzić do poważnego uszkodzenia zębów szczęki i żuchwy, dlatego w razie zauważenia objawów nie należy zwlekać z wizytą u specjalisty. Jak leczyć bruksizm i jakie są przyczyny tej dolegliwości?

Co to jest bruksizm?

Termin „bruksizm” oznacza „zgrzytanie zębami”. Atak choroby wiąże się z samoczynną i powtarzającą się aktywnością mięśni żucia. W efekcie dochodzi do bardzo silnego zaciskania zębów (znacznie silniejszego niż podczas jedzenia). Objawy bruksizmu mogą ujawniać się w dzień lub w nocy. Dolegliwość może mieć charakter pierwotny (nie można wówczas ustalić przyczyny) lub wtórny (pacjent jest w stanie ustalić, co doprowadziło do rozwoju choroby). Leczenie bruksizmu jest konieczne ze względu na ryzyko poważnego uszkodzenia zębów.

Jakie są przyczyny bruksizmu?

Na bruksizm narażone są osoby odczuwające silne napięcie i będące pod wpływem przewlekłego stresu. Występowanie tej dolegliwości obserwuje się również u osób, które przyjmują narkotyki i leki przeciwdepresyjne. Do napadowego zgrzytania zębami może doprowadzić częste żucie gumy, a także nadmierne spożywanie napojów zawierających kofeinę. Objawy bruksizmu mogą pojawić się także u osób cierpiących na inne schorzenia, np. chorobę Parkinsona, urazy mózgu, bezdech senny czy chorobę refluksową przełyku. Dolegliwość ta może mieć związek z wadami zgryzu, nieprawidłową budową jamy ustnej czy niedoborem magnezu. Bruksizm może mieć również podłoże genetyczne.

Bruksizm u dzieci i dorosłych

Z problemem mimowolnego zgrzytania zębami zmaga się ok. 8-10% dorosłych osób, przy czym częściej są to kobiety niż mężczyźni.  Przypadłość ta najczęściej występuje w przedziale wiekowym 25-45 lat, a szczególnie w grupie osób od 18. do 29. roku życia. Seniorzy powyżej 65. roku życia znacznie rzadziej skarżą się na tę dolegliwość. Częstym zjawiskiem jest natomiast bruksizm u dzieci do 3. roku życia. U maluchów jest to związane z niedojrzałością układu mięśniowego i nerwowego, a także z wyrzynaniem pierwszych zębów.

Objawy bruksizmu

Wiadomo już, co to jest bruksizm i jakie mogą być przyczyny tego zjawiska. Teraz skupimy się na symptomach, które są charakterystyczne dla tej przypadłości. W postaci dziennej bruksizm najczęściej objawia się silnym zaciskaniem zębów.

W przypadku bruksizmu nocnego pacjent często nie zdaje sobie sprawy ze swojej dolegliwości, dopóki ktoś z domowników nie zwróci mu uwagi.

Stomatologiczne objawy bruksizmu:

  • zgrzytanie zębami;
  • silne napięcie odczuwalne w żuchwie;
  • uszkodzenia zębów (starta powierzchnia, pęknięcia szkliwa);
  • rozchwianie zębów;
  • masywniejszy kształt żuchwy;
  • nadwrażliwość zębów;
  • krwawienia dziąseł;
  • stany zapalne jamy ustnej;
  • objawy neurologiczne: bóle głowy, szumy uszne, bóle karku, barków i pleców.

Osobom cierpiącym na bruksizm objawy neurologiczne mogą przywodzić na myśl inne schorzenia, np. migrenę czy zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Niemniej objawy stomatologiczne są na tyle specyficzne (zwłaszcza zgrzytanie zębów), że rozpoznanie tej dolegliwości nie stanowi problemu. Zdarza się, że bruksizm zostaje rozpoznany podczas rutynowej wizyty u stomatologa lub leczenia ubytków czy wady zgryzu.

Leczenie bruksizmu

Osoby, które zauważyły u siebie objawy bruksizmu, powinny skonsultować swój problem ze stomatologiem. Jeżeli przypadłość może mieć związek ze stresem lub napięciem psychicznym, wówczas warto udać się również do psychologa. Leczenie bruksizmu zaczyna się od diagnostyki, która obejmuje trzy etapy.

Etap I wywiad lekarski

Na początku lekarz zbiera od pacjenta dane dotyczące występujących dolegliwości, a także możliwych przyczyn bruksizmu (takich jak np. stres, używki, choroby). Przed wizytą u lekarza warto również sprawdzić, czy ktoś z rodziny (zwłaszcza rodzice) miał problem z bruksizmem.

Etap II badanie kliniczne

Po zebraniu wywiadu lekarz przeprowadzi podstawowe badania kliniczne. Bruksizm wymaga sprawdzenia stawu skroniowo-żuchwowego, stanu zębów, mięśni żucia, języka, policzków.

Etap III badania dodatkowe

Leczenie bruksizmu może wymagać również wykonania badań dodatkowych. Jednym z nich jest polisomnografia, czyli badanie polegające na pomiarze różnych parametrów podczas snu pacjenta. Stosuje się również elektromiografię, tj. badanie aktywności mięśni w wyniku elektrycznej stymulacji nerwu.

Jak leczyć bruksizm?

O ile rozpoznanie bruksizmu nie jest trudne, o tyle leczenie przebiega wielopłaszczyznowo i wymaga zaangażowania pacjenta.

Psychoterapia

Istotną rolę odgrywa psychoterapia, podczas której pacjent uczy się panowania nad stresem i bezpiecznego uwalniania nagromadzonego napięcia psychicznego. Wskazana jest aktywność fizyczna i medytacja. Psychoterapeuta może zaproponować techniki relaksacyjne, w tym szczególnie popularny trening autogenny Schulza. Metoda ta polega na zastosowaniu autosugestii dotyczącej ciężaru ciała i uczucia ciepła w celu osiągnięcia odpowiedniego stanu (np. bierności lub koncentracji).

Nakładki na bruksizm

Zwykle zachodzi konieczność wdrożenia leczenia stomatologicznego. Lekarz może zastosować specjalne szyny na bruksizm, które zapobiegają zaciskaniu zębów i ocieraniu się zębów pomiędzy górnym a dolnym łukiem zębowym. Szyny mają różną twardość, a ich rodzaj zależy m.in. od nasilenia dolegliwości oraz ustawienia zębów (wady zgryzu). Nakładki na bruksizm nie rozwiązują wprawdzie przyczyny problemu, ale eliminują objawy i chronią zęby przed uszkodzeniami.

Ćwiczenia na bruksizm

Leczeniem bruksizmu zajmuje się również fizjoterapeuta stomatologiczny, który stosuje najczęściej techniki manualne (m.in. masaż). Specjalista może pokazać pacjentowi również specjalne ćwiczenia na bruksizm, które mają na celu rozluźnienie mięśni twarzy. Ćwiczenia warto wykonywać samodzielnie w wolnej chwili, aby przyspieszyć i wzmocnić efekty fizjoterapii.

Przykładowe ćwiczenia na bruksizm:

  • chwytamy delikatnie za skórę na policzkach, rozciągamy ją i chwilę przytrzymujemy (ćwiczenie powtarzamy kilka razy);
  • masujemy dwoma palcami skronie i miejsca za uszami (wykonujemy przy tym ruchy okrężne); gdy wyczujemy dyskomfort przyciskamy palce do skóry i puszczamy po ustąpieniu napięcia;
  • masujemy dwoma placami policzki (wykonujemy ruchy okrężne); gdy wyczujemy dyskomfort przyciskamy palce do tego miejsca i puszczamy po ustąpieniu napięcia.

Leczenie farmakolgiczne

Leczenie bruksizmu może wymagać również przyjmowania leków o działaniu uspokajającym, przeciwlękowym, nasennym lub przeciwdepresyjnym, ewentualnie leków przeciwdrgawkowych lub zwiotczających mięśnie. Wdrożenie farmakologii nie jest jednak leczeniem z wyboru i zalecane jest tylko w niektórych przypadkach.

Botoks na bruksizm

Toksyna botulinowa typu A – szerzej znana jako botoks lub jad kiełbasiany – to neurotoksyna wytwarzana przez beztlenowe bakterie z gatunku Clostridium botulinum. Działanie botoksu polega na hamowaniu przewodnictwa mięśniowo-skurczowego, dzięki czemu stosowany jest w medycynie estetycznej w spłycaniu zmarszczek, niwelowaniu kurczu powiek i leczeniu nadpotliwości. Innym możliwym zastosowaniem jest botoks na bruksizm. Substancja wprowadzana jest za pomocą cienkiej igły w mięśnie żwaczy, co powoduje zmniejszenie ich napięcia i mimowolnego aktywności. Mięśnie nie zaciskają się już z tak dużą siłą jak wcześniej, co zmniejsza problem zgrzytania zębami.

Czy leczenie bruksizmu jest konieczne?

Bruksizm może wydawać się błahym problemem, jednak nieleczony może wywoływać dolegliwości bólowe w okolicach twarzy i głowy. Zgrzytanie zębami prowadzi również do szeregu problemów stomatologicznych: ścierania i pękania zębów, odsłoniętych szyjek zębowych czy bolesnych nadżerek spowodowanych przygryzaniem policzków i języka. Dodatkowo osoba dotknięta bruksizmem może zgłaszać problem z trzaskaniem i przeskakiwaniem żuchwy, a także uszkodzeniem odbudowy protetycznej.

Umów wizytę: