Uzębienie małego dziecka składa się z 20 zębów mlecznych, natomiast w jamie ustnej dorosłego człowieka występuje od 28 do 32 zębów stałych. Każdy ząb pełni określoną funkcję podczas spożywania pokarmów, a wszystkie razem mają istotny wpływ na takie aspekty jak wygląd, samopoczucie czy mówienie. Jakie są rodzaje zębów u człowieka i czym różni się uzębienie mleczne od stałego?
Jak nazywają się zęby dorosłego człowieka?
Górna dwójka, dolna piątka, a może lewy górny kieł? Na pytanie stomatologa, który ząb sprawia problemy, można odpowiedzieć w dwójnasób. Warto zatem wiedzieć, jak nazywają się zęby i jakie jest ich ułożenie w łuku zębowym. Na samym przodzie rosną siekacze przyśrodkowe (czyli jedynki). W każdym łuku są po dwie jedynki, co daje łącznie cztery zęby. Przy każdym siekaczu przyśrodkowym występuje jeden siekacz boczny (czyli dwójka), a więc razem cztery zęby. Wszystkich siekaczy jest zatem osiem.
Obok siekaczy bocznych rosną trójki, czyli kły (po dwa w łuku zębowym, łącznie cztery zęby). Zęby u dorosłego człowieka składają się także z przedtrzonowców, czyli czwórek i piątek. W każdym łuku są cztery przedtrzonowce, co razem daje osiem zębów. Następne w kolejności są trzonowce – w każdym łuku mogą znajdować się po dwie szóstki, dwie siódemki, a czasami także dwie ósemki. Łącznie dorosły człowiek może mieć od ośmiu do dwunastu trzonowców.
Czym różnią się zęby u dziecka od uzębienia stałego?
Pierwsze zęby pojawiają się już u półrocznych dzieci i mogą wyrzynać się do ukończenia trzydziestego miesiąca życia. Niemniej pierwsze „mleczaki” mogą pojawić się nawet trzy miesiące wcześniej lub później, co nie stanowi powodu do niepokoju. Zęby u dziecka wyglądają tak samo jak zęby dorosłego człowieka, choć jest ich nieco mniej. W uzębieniu mlecznym brakuje przedtrzonowców i trzecich zębów trzonowych. Małe dzieci mają łącznie dwadzieścia zębów – osiem siekaczy, cztery kły i osiem zębów trzonowych.
Jak wyglądają poszczególne rodzaje zębów u człowieka?
Zęby człowieka składają się z korzenia (lub korzeni), szyjki i korony. Ta ostatnia znajduje się nad dziąsłem, dzięki czemu można jej się dobrze przyjrzeć. Już na pierwszy rzut oka widać, że korony poszczególnych zębów różnią się między sobą. Siekacze przyśrodkowe są duże i spłaszczone w górnej części (jest to tzw. brzeg sieczny), przez co końcówki zębów tworzą poziomą linię. Siekacze boczne wyglądają podobnie, ale są nieco mniejsze. Z kolei kły zakończone są charakterystycznym szpicem. Zęby przedtrzonowe i trzonowe mają szeroką koronę zwieńczoną guzkami (jest to tzw. powierzchnia żująca).
Więcej na temat budowy zęba: Budowa zęba, czyli jak zbudowany jest ząb?
Rola zębów w życiu człowieka. Które zęby są najważniejsze?
Zęby pełnią zasadniczą rolę w spożywaniu pokarmów. To właśnie dzięki nim do przewodu pokarmowego trafiają rozdrobnione cząstki jedzenia, co pozwala uniknąć zadławienia i przyspiesza proces trawienia. Co ważne, rozmieszczenie i ukształtowanie koron zębów nie są przypadkowe. Przednie zęby (czyli siekacze) służą do odgryzania kawałków, z kolei kły dzielą odgryzione fragmenty na jeszcze mniejsze części. Przedtrzonowce i trzonowce również mają duży udział w konsumpcji, ponieważ zajmują się zgniataniem, rozcieraniem oraz przeżuwaniem pokarmu.
Zęby człowieka pełnią również inne funkcje, w tym:
- umożliwiają wyraźne mówienie,
- stanowią oparcie dla warg,
- utrzymują szczękę i żuchwę na odpowiedniej wysokości,
- wpływają na wygląd twarzy,
- mogą wpływać na poczucie pewności siebie.
Nie można zatem jednoznacznie stwierdzić, które zęby są najważniejsze, ponieważ każdy rodzaj pełni określoną rolę w rozdrabnianiu jedzenia i wszystkie są człowiekowi potrzebne. Braki w uzębieniu mogą skutkować problemami z trawieniem, niewyraźnym mówieniem czy zniekształconym wyglądem twarzy. Dlatego należy robić wszystko, aby zachować komplet zębów, a jeżeli to niemożliwe, warto skorzystać z różnych możliwości leczenia braków zębowych (mosty protetyczne, implanty, protezy zębowe).
Czy istnieją inne rodzaje zębów u człowieka?
Czy siekacze, kły, przedtrzonowce i trzonowce to jedyne zęby, z jakimi ma do czynienia dentysta? Niekoniecznie, ponieważ zdarzają się pewne anomalie w łuku zębowym i nie chodzi tutaj wyłącznie o wady zgryzu czy braki zębowe. Otóż w bardzo rzadkich przypadkach za zębami mądrości (czyli ósemkami) mogą wyrosnąć dodatkowe zęby zwane zatrzonowcami. Nadprogramowy ząb może pojawić się także pomiędzy siekaczami przyśrodkowymi (czyli jedynkami). Ponadto niektórzy ludzie mogą „pochwalić się”… dodatkowym kłem. Pewną ciekawostką są również zęby u dziecka nowonarodzonego, które mogą pojawić się od razu lub do miesiąca po porodzie.
